Σήμερα έκανα μια ανακάλυψη που με έριξε απ' τα σύννεφα και λέω να τη μοιραστώ μαζί σας. Δεν πρόκειται βέβαια για κανένα κοσμοϊστορικό γεγονός, και μάλιστα κάποιοι θα μου πείτε "Μπα! δεν το 'ξερες;", αλλά πραγματικά δεν τό 'ξερα και δεν νομίζω ότι φταίω εγώ γι αυτό. Πρόκειται για την προφορά των αρχαίων ελληνικών.
Επεισόδιο α': Αρχές Μαρτίου 2010, Στοκχόλμη. Συζητώ με τον συντονιστή μιας ομάδας χριστιανών, στο τέλος μιας συζήτησης στην οποία με είχε καλέσει ο καλός μου φίλος Άλεξ. Ο τύπος είναι 40άρης αμερικάνος και συντονίζει τέτοιες συζητήσεις για αυτό το δόγμα χριστιανών (νομίζω λέγονται free christians) στη βόρεια Ευρώπη.
Μου αναφέρει ότι έχει μελετήσει τα αρχαία ελληνικά ώστε να διαβάζει την Αγία Γραφή από το αρχαίο ελληνικό κείμενο. Μου λέει: "I have read the Καϊνή Διατ'ήκη".
Λέω: "Μήπως εννοείς Καινή;"
"Όχι, μου λέει, Καϊνη".
"Καινή λέγεται" επιμένω.
Εκείνος όμως επιμένει "Καϊνή, Καϊνή"... Δεν κατάφερα να τον πείσω. Σκέφτομαι 'έλα παππού να σου δείξω τα αμπελοχώραφά σου'. Εσύ θα μου πεις πως λέγεται; Αφού εγώ είμαι ο Έλληνας. Εν τέλει, τον θεώρησα βλάκα τον άνθρωπο!
Επεισόδιο β': Μάης 2011, Βιέννη. Συζητώ με μια φίλη της Χριστίνας και μου λέει ότι παρακολουθεί μαθήματα αρχαίων ελληνικών. Της λέω "Πές μου κάτι που έμαθες". Διστάζει και μου λέει: "Κάι". Τι 'κάι' λέω μέσα μου, "Μπας και εννοείς 'και';"
"Όχι, μου λέει, κάι το λέμε".
"Πίστεψέ με, της λέω, 'και' προφέρεται. Το λέμε ακόμα στα νέα ελληνικά".
Δεν συνεχίσαμε την κουβέντα, αλλά σκέφτηκα ότι ήταν μεγάλος στόκος να μη μπορεί να πει σωστά ούτε το 'και'.
Ωστόσο μου γεννήθηκε η απορία, γιατί τα μαθαίνουνε έτσι οι ξένοι; Τόσο βλάκες δασκάλους έχουνε; Ώσπου αποφάσισα σήμερα να το ψάξω λίγο παραπάνω το θέμα... και έφαγα μια ταπείνωση γερή.
Κατά πως φαίνεται, οι ξένοι μαθαίνουνε τα αρχαία με την εράσμια προφορά (από τον Έρασμο, έναν Ολλανδό ερευνητή του 16ου αι.) η οποία είναι πιθανότατα η κοντινότερη στην προφορά της Κλασικής αρχαιότητας του 5ου αι π.Χ. Και διαβάζω:
Στους διφθόγγους προφέρονταν και τα δύο φωνήεντα, απλά το δεύτερο είναι "ημίφωνο", δηλαδή μικρότερο, συντομότερο. Επίσης το ύψιλον προφερόταν όπως το ü των γερμανών, ενώ το ήτα ακουγόταν σαν μακρύ ε. Επίσης πολλά από τα σύμφωνα ήταν πολύ διαφορετικά από τη δική μας προφορά. Το Βήτα ήταν Μπι, το Γάμα ήταν Γκάμα, κλπ κλπ. Δες εδώ να πάθεις!
Και αναρωτιέμαι γιατί εμάς μας τα μαθαίνουνε τα αρχαία λάθος; Το κάνουμε άραγε για λόγους ευκολίας, ή θέλουμε να κρύψουμε την απόσταση που μας χωρίζει από τους ένδοξους προγόνους μας; Και να το αποτέλεσμα: όλος ο κόσμος ξέρει αρχαία ελληνικά, και εμείς οι Έλληνες ξέρουμε κάτι άλλο!!! Κάτι που έχει ελάχιστη σχέση με την πραγματικότητα!
Η γλώσσα είναι λογικό να εξελίσσεται, όπως και οι άνθρωποι. Είναι νόμος της φύσης. Ο λόγος που διδασκόμαστε άλλα αντί άλλων στο σχολείο όμως, μου είναι παντελώς ακατανόητος! Σαν να πας να μάθεις αγγλικά και να σου λένε:
Γράφεται "I would like to have a coffee" αλλά διαβάζεται "Έη βοντ λίκε τσο γκαμπ ι σούβεε"!!! Αγγλικά είναι αυτά ή του κώλου τα εννιάμερα; Ευτυχώς που δε ζει ο Σωκράτης γιατί θα έπρεπε να πάει στο εξωτερικό για να συνεννοηθεί!!!!
Μου θύμισε τότε που πήγα σε ένα μουσείο στη Στοκχόλμη και ανακάλυψα ότι τα αρχαία ελληνικά αγάλματα ήταν στην πραγματικότητα πολύχρωμα και όχι λευκά! (δες φωτο)
Και αναρωτιέμαι πόσα πράγματα ακόμα θα ανακαλύψω για την Ελλάδα, μακριά απ' αυτήν;
ΥΓ. Ένα πολύ διαφωτιστικό κείμενο εδώ!
Ω, my friend, έχεις δίκιο! (αν και για τα αγάλματα είναι γνωστό ότι ήταν βαμμένα, όπως και οι ναοί κλπ).
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο θέμα δεν είναι γιατί δε μαθαίνουμε να διαβάζουμε τα αρχαία με την ερασμική προφορά, που προφανώς θα ήταν πολύ δύσκολο και "άχρηστο" ίσως, αλλά γιατί δεν βρέθηκε κανένας στα τόσα χρόνια που κάναμε αρχαία να μας πει ότι προφέρονταν και γράφονταν αλλιώς. Να μην γινόμαστε ρεζίλι στους ξένους, γιατί το έχω αντιμετωπίσει κι εγώ αυτό το φαινόμενο με μία Ιταλίδα που ήθελε να κάνει τον ήλιο "έελιο". Έχε χάρη που ήταν ωραίο γκομενάκι και δεν επέμεινα (ευτυχώς).
Βέβαια, να έχουμε υπόψη ότι και τότε υπήρχαν αποκλίσεις, αφού η προφορά και η γραφή δεν ήταν ενιαία δεδομένου ότι δεν υπήρχε ενιαία Ελλάδα, όπως την έχουμε σαν εικόνα σήμερα.
btw, σε σκεφτόμουν τις προάλλες και αναρωτιόμουν αν στη σχολή σου κάνατε κανένα αφιέρωμα στο πώς χτίστηκε ο Παρθωνώνς, που φαντάζομαι ότι θα ήταν πολύ χρήσιμο, με βάση ένα ντοκιμαντέρ που είδα. Δες το αν δεν το 'χεις δει ;)
http://www.youtube.com/watch?v=LFbM3D4AU1U
Δεν νομίζω ότι θα ήταν δύσκολο και άχρηστο... Οι ξένοι πώς τα μαθαίνουνε δηλαδή; Πιο έξυπνοι είναι; Απλώς θα έμοιαζε περισσότερο στο να μαθαίνεις μια ξένη γλώσσα, πράγμα που σίγουρα θα ενοχλούσε πολλούς καθηγητές και αρχαιολάτρες. Σκέψου με πόσο καμάρι μπορούν πολλοί Έλληνες να σου απαγγείλουν Όμηρο ή Πλάτωνα νομίζοντας ότι είναι σπουδαίοι, αλλά στην πραγματικότητα τα ξέρουν εντελώς λάθος. Γιατί από τη στιγμή που το απαγγέλεις, πάει να πει ότι σε ενδιαφέρει ο ήχος και η μουσικότητά του. Οπότε καλύτερα να ήξερες την ερασμιακή.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι βέβαια εννοείται ότι υπήρχαν αποκλίσεις, όπως υπάρχουν σήμερα κρητικά, μυτιληνιά, ζακυνθινα κλπ. Αλλά έστω την κλασσική Αθηναϊκή θα έπρεπε να την ξέρουμε, απ' τη στιγμή που υπάρχουν στοιχεία. Τεσπα.
Όσο για τον Παρθενώνα, κάτι μας είχανε πει, πήγαμε μάλιστα κι επίσκεψη στο εργοτάξιο, αλλά δε θυμάμαι πολλά πράματα. Κι εγώ γκομενάκια κοίταγα... :Ρ Θα τσεκάρω το ντοκμαντέρ πάντως. Θενκς!